Donald Trump’ın onlarca ülkeye yeni uyguladığı ağır gümrük vergilerini sürpriz bir kararla ertelemesi, Çin ile ticaret savaşını tırmandırmasına rağmen sarsılan küresel borsalara rahatlama getirdi.
Perşembe günü Asya piyasaları ciddi yükselişler yaşadı. Bu durum, ABD başkanının başlattığı ticaret savaşının küresel ekonomiye korkulduğu kadar zarar vermeyebileceğine dair işaretler olarak yorumlandı.
Trump’ın Gümrük Vergisi Ertelemesinin Avrupa Piyasalarına Etkisi
Trump’ın Çarşamba günü açıkladığı 90 günlük erteleme kararı sırasında kapalı olan Avrupa piyasaları, Perşembe günkü seansın başlangıcında sıçrama yaptı. FTSE 100 yüzde 6,2 artışla 485 puan yükselerek 8166 puana ulaştı ve rahatlamanın devam ettiğini gösterdi. Almanya’nın Dax endeksi yüzde 7,8, Fransa’nın Cac 40 endeksi yüzde 6,4 ve İspanya’nın IBEX 35 endeksi yüzde 7,2 yükseldi.
Trump’ın Ani Politika Değişikliğinin Sebepleri
Trump’ın çoğu ticaret ortağına yönelik ağır yeni gümrük vergilerinin uygulanmasından 24 saatten kısa bir süre sonra gelen bu geri adım, Covid pandemisinin ilk günlerinden bu yana yaşanan en yoğun finansal piyasa dalgalanması döneminin ardından geldi.
Bu kargaşa, borsalardan trilyonlarca dolar sildi ve ABD devlet tahvili getirilerinde Trump’ın dikkatini çektiği anlaşılan rahatsız edici bir artışa yol açtı.
Trump, duyurunun ardından gazetecilere “İnsanların biraz çizgiyi aştığını, sinirlendiğini düşündüm” açıklamasında bulundu.
Küresel Piyasalarda Rahatlama ve Yükselişler
Haberin ardından ABD hisse senedi endeksleri yükseldi ve gösterge S&P 500 endeksi yüzde 9,5 artışla kapandı. Bu rahatlama Asya piyasalarındaki işlemlere de yansıdı.
Asya Borsalarında Görülen Keskin Yükselişler
Tayvan borsası Perşembe günü erken saatlerde yüzde 9,2 yükseldi. Japonya’da Nikkei 225 yüzde 7,2 artarken, Seul’de Kospi yüzde 5’ten fazla yükseldi. Avustralya’da ASX 200 yüzde 6’dan fazla sıçradı. Hong Kong’un Hang Seng endeksi yüzde 2,69 yükselirken, Şangay kompozit endeksi yüzde 1,29 artış gösterdi.
FTSE 100’de Barclays hisseleri yüzde 14 yükselirken, sanayi şirketi Melrose yüzde 12 ve yatırım firması St James’s Place yüzde 11 artış kaydetti.
Beyaz Saray’ın Tepkisi ve Eleştiriler
Piyasalardaki yükselişin ardından Beyaz Saray yetkilileri, “bu başından beri onun stratejisiydi” ve “anlaşma sanatının” işe yaradığını gösterdiğini söyledi.
Bu hamleler, piyasada manipülasyon suçlamalarına yol açtı. Demokrat Senatör Adam Schiff bir soruşturma çağrısında bulunarak: “Politikadaki bu sürekli dalgalanmalar, içeriden bilgi ticareti için tehlikeli fırsatlar sunuyor. Trump’ın son gümrük vergisi kararındaki değişikliği önceden kim biliyordu? Herhangi biri hisse senedi alıp satarak kamuoyunun zararına kâr etti mi? Beyaz Saray’a yazıyorum – halkın bilme hakkı var” dedi.
Ticaret Savaşı ve Ekonomik Belirsizlikler
Avrupa vadeli işlemleri de büyük kazançlara işaret ediyordu, ancak ABD hisse senedi vadeli işlemlerinin düşük seyretmesiyle rallinin kısa ömürlü olabileceğine dair işaretler vardı. Petrol fiyatları da yaklaşık yüzde 1 düşerek, ticaret gerginliklerinin küresel ekonomiyi durgunluğa itebileceği korkularıyla beslenen zorlu bir dönemi uzattı.
Trump’ın Tutarsız Ticaret Politikası
Trump, Ocak ayında Beyaz Saray’a döndüğünden beri ticaret ortaklarına yönelik bir dizi cezalandırıcı önlem tehdidinde bulundu, ancak bazılarını son dakikada geri çekti. Bu istikrarsız yaklaşım, dünya liderlerini şaşırttı ve iş dünyası yöneticilerini tedirgin etti.
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, geri adımın ülkeleri müzakere masasına getirmek için başından beri plan olduğunu iddia etti. Ancak Trump, daha sonra 2 Nisan’daki açıklamalarından bu yana piyasalarda yaşanan panik durumunun düşüncelerinde etkili olduğunu ima etti.
Günlerce politikalarının asla değişmeyeceğinde ısrar ettikten sonra, Çarşamba günü gazetecilere: “Esnek olmanız gerekir” dedi.
Trump’ın Çin’e Karşı Sert Tutumu Devam Ediyor
Trump, dünyanın ikinci büyük ekonomisi ve ABD’nin ikinci en büyük ithalat sağlayıcısı olan Çin’e yönelik baskıyı sürdürdü. Trump hemen Çin ithalatına uygulanan gümrük vergisini Çarşamba günü yürürlüğe giren yüzde 104 seviyesinden yüzde 125’e yükseltti.
Çin’in Karşı Adımları ve Tutumu
Pekin, Trump’ın daha önceki gümrük vergisi hamlelerine karşılık olarak Çarşamba günü ABD ithalatına yüzde 84 gümrük vergisi uyguladıktan sonra yeniden karşılık verebilir. Dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında tırmanan ticaret savaşında “sonuna kadar savaşmaya” kararlı olduğunu defalarca dile getirdi.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Mao Ning, Perşembe günü X platformunda “Provokasyonlardan korkmuyoruz. Geri adım atmıyoruz” paylaşımında bulundu.
Trump, Çin ile ticaret konusunda bir çözümün de mümkün olduğunu söyledi. Ancak yetkililer, Vietnam, Japonya ve Güney Kore gibi anlaşma yapmaya çalışan diğer ülkelerle görüşmelere öncelik vereceklerini belirttiler.
Trump, “Çin bir anlaşma yapmak istiyor. Sadece bunu nasıl yapacaklarını tam olarak bilmiyorlar” dedi.
Sonuç: Küresel Ekonomide Belirsizlik Devam Ediyor
Trump’ın değişken ticaret politikaları ve ani kararları, küresel piyasalarda volatiliteye neden olmaya devam ediyor. Gümrük vergilerindeki bu geçici rahatlama, piyasalara kısa vadeli bir nefes aldırsa da, ticaret savaşının uzun vadeli etkileri ve özellikle ABD-Çin ilişkileri belirsizliğini koruyor.
Bu haberde Reuters’in katkıları bulunmaktadır.
